ضرورت عمق بخشیدن به عرضه سیمان در بورس بر کسی پوشیده نیست. مسأله‌ای که شکل‌گیری نرخ موثر سیمان در همسایگی قیمت‌های بورس کالا و به حداقل رسیدن نقش سودجویان در قیمت خرده‌فروشی‌ها را در پی دارد.
به نقل از رسانه جو ؛ گویا بازار ملتهب مصالح ساختمانی خیال آرامش ندارد؛ اخبار متوالی منفی از بازار نهاده‌های ساختمانی به طور مستمر به گوش می‌رسد که موجی از انتظارات تورمی در بازار مسکن را به وجود آورده و این روزها قطار رشد قیمت‌ها در بازار مسکن را سوخت‌رسانی می‌کند.
بررسی تحرکات بازار مسکن در ماه‌های اخیر نشان می‌دهد، با وجود کاهش شدید حجم معاملات مسکن نسبت به مدت مشابه سال گذشته در بازار بی‌رونق تابستانی مسکن، التهابات نرخ مصالح ساختمانی فروشندگان از جمله انبوه‌سازان و مصرف‌کنندگان بازار را دست به عصا کرده و به اصلاح انقباض عرضه مسکن به امید افزایش بیشتر قیمت‌ها را در پی داشته است.
از طرفی، با توجه به وعده دولت سیزدهم مبنی بر ساخت سالانه یک میلیون واحد مسکونی، کارشناسان از ضرورت ثبات قیمت‌ها در بازار نهاده‌های ساختمانی و تأمین به موقع اقلام مورد نیاز صنعت ساختمان سخن به میان می‌آورند.
بر این اساس، در ماه‌های اخیر در کنار بازار ملتهب آهن‌آلات و لوازم بهداشتی ساختمان، جهش شدید قیمت سیمان در بازار خبرساز شد. موضوعی که برخی آن را به محدودیت برق اعمال شده برای صنعت سیمان مرتبط می‌دانند و عده‌ای از تحلیل‌گران به سوءاستفاده از فاصله قیمتی کارخانه تا بازار محصولات سیمانی ارتباط می‌دهند. فاصله قیمتی که با اوج‌گیری قیمت هر پاکت سیمان تا 110 هزار تومان، در مقاطعی از سال جاری به بیش از 75 هزار تومان هم رسیده بود.
تصمیم بر عرضه سیمان در بورس کالا
گفتنی است، یکی از سیاست‌هایی که از یکشنبه 9 خردادماه سال جاری درباره محصولات سیمانی اعمال شد، عرضه سیمان در بورس کالا بود که با عرضه 82 هزار و 200 تن سیمان در بازه مذکور و با هدف افزایش شفافیت در معاملات بازار سیمان و کاهش التهاب قیمتی در بازار عملیاتی شد. این در حالی است که صنعت سیمان کشور از توانایی بالفعل تولید 1 میلیون تن سیمان به صورت هفتگی برخوردار است و در خردادماه نیز میزان تجمیعی عرضه سیمان در بورس کالا به مراتب بالاتر رفت.
به گفته جهرمی معاون عملیات و نظارت بورس کالای ایران، در مجموع از عرضه 2.6 میلیون تنی خردادماه سیمان در بورس کالا، 1.8 میلیون تن (معادل %70 حجم عرضه) مورد معامله قرار گرفت و این میزان به دلیل اعمال سیاست محدودیت برق صنایع، در 18 تیرماه به 645 هزار تن در هفته رسید.
عرضه سیمان در بورس؛ از شفافیت معاملات تا حضور مشتریان خرد!
در همین راستا عضو کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات مجلس در اظهاراتی ضمن حمایت از عرضه سیمان در بورس کالا، اشاره داشت: «همواره در عرضه محصولات در بورس کالا تلاش می‌شود تا امکان سوء استفاده برخی افراد از معاملات وجود نداشته باشد که در حوزه معاملات سیمان نیز تمهیداتی در نظر گرفته شده تا خریداران واقعی حضور یابند و مشتریان خرد نیز امکان خرید داشته باشند؛ موضوع کلیدی در این زمینه شفافیت آماری معاملات بورس است که به بسیاری از نابسامانی‌های مبادلات سنتی پایان می‌دهد.»
حاجی دلیگانی در بخش دیگری از اظهاراتش افزود: «اخیراً شاهد عرضه سیمان در بورس کالا هستیم. به طور طبیعی تغییر رویه‌های سنتی به معاملات بورسی در ابتدا شاید با کندی پیش رود، اما موضوع مهم تجربه چندین ساله بورس کالا در حوزه معاملات فلزات و فولاد است که بورس می‌تواند با توجه به تجربیات مناسب در راستای شناسایی و رفع موانع اقدام کند.»
مصرف‌کنندگان سیمان، به بورس کالا مراجعه کنند
در همین رابطه، اخیراً رئیس انجمن صنفی تولیدکنندگان صنعت سیمان در یک گفت‌وگوی تلویزیونی با رد اتهام احتکار سیمان در سیلوهای کارخانجات سیمان اظهار داشت: «قبل از قطع برق در زمستان 99 قیمت مصوب هر پاکت 50 کیلویی سیمان 16 هزار تومان بود که با همین مبلغ و به صورت قیمت تثبیتی در بورس به فروش می‌رسید، ولی عوامل توزیع و واسطه‌ها خریداری می‌کردند و تا به مصرف کننده نهایی برسد، بین 50 تا 60 هزار تومان قیمت پیدا می‌کرد. اگر این عدد را در تناژ تولیدی و فروش صنعت سیمان در زمستان 99 کنیم، به یک گردش 6 هزار میلیارد تومانی ناشی از شکاف قیمتی کارخانه تا بازار خواهیم رسید.»
جمارانیان با اشاره به اینکه میزان ظرفیت تولیدی و عرضه هر شرکت سیمانی در بورس کالا مشخص و قابل پیگیری است، افزود: «حداقل تقاضای سیمان در بورس کالا 10 تن است، بنابراین مصرف کننده‌ها در هر نقطه‌ای از ایران می‌توانند از طریق بورس کالا سیمان مورد نیاز پروژه‌هایشان را که اغلب بیش از 10 تن است، خریداری کنند.»
وزارت صمت: مخالفت بودیم!
در ادامه این گفت‌وگو رحمانی معاون غیرفلزی دفتر صنایع معدنی وزارت صمت گفت: «وزارت صمت مخالف عرضه سیمان در بورس کالا بود، چون سازوکار لازم برای آن فراهم نشده بود، اما بنا بر اصرار واحدهای سیمانی مبنی بر عرضه سیمان در بورس کالا و با وجود مخالفت وزارت صمت، این اتفاق افتاد.»
برآیند اظهارات مسئولان وزارت صمت و تولیدکنندگان سیمان نشان می‌دهد، واحدهای تولیدی انگیزه بالایی برای کشف قیمت سیمان در بورس کالا دارند. بازاری که قاعدتاً با فاصله‌گرفتن از قیمت دستوری، انتفاع اقتصادی مطلوب‌تری برای کارخانه‌های سیمان خواهد داشت. همچنین مخالفت وزارت صمت با عرضه سیمان در بورس کالا، اگر از جنبه مثبت ارزیابی شود، تکلیف کردن به کلیه واحدهای تولیدی سیمان برای عرضه محصولاتشان در بورس کالا و جلوگیری از عرضه خارج از بورس را به سیاست‌گذاران این حوزه گوشزد می‌کند.
محصولات همه شرکت‌های سیمانی در بورس کالا عرضه شود
از این‌رو، یعقوبی مدیر عملیات بازار بورس کالا نیز با اشاره به اینکه بورس کالا بر آن تاکید دارد، برای همه شرکت‌های سیمانی باید کف عرضه در بورس کالا تعیین شود، گفت: «تاکنون 56 شرکت از 78 شرکت سیمان در بورس کالا پذیرش شده‌اند. سایر شرکت‌ها نیز باید نسبت به پذیرش و ارائه مدارک اقدام کنند، چراکه زمانی که عرضه‌ها از یک کانال انجام می‌شود، کنترل آن برای نهاد‌های نظارتی هم راحت‌تر است. این نکته که همه عرضه‌ها باید از طریق بورس کالا صورت بگیرد، هم در کارگروه تنظیم بازار مطرح شده است، هم در مجلس.»
بر اساس آنچه مطرح شد، ضرورت عمق بخشیدن به عرضه سیمان در بورس بر کسی پوشیده نیست. مسأله‌ای که موجب شکل‌گیری نرخ موثر سیمان در بورس کالا و به حداقل رسیدن نقش سودجویان در قیمت خرده‌فروشی‌ها می‌شود. موضوعی که اگر برای آن تدبیری اندیشیده نشود، با وجود سهم حداقلی سیمان در هزینه تمام شده هر واحد ساختمان، متهم تشنج این روزهای بازار مسکن، وعده دولت سیزدهم را هم تهدید کرده و متقاضیان خرید یا اجاره مسکن را بیش از پیش تحت فشار قرار می‌دهد.
